«فریده مهدوی دامغانی»، مترجم قرآن کریم و آثار اسلامی به زبان‌های مختلف، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران(ایکنا)، ضمن بیان این مطلب، درباره مجاز بودن استفاده مترجمان عصر حاضر از ترجمه‌های موجود، گفت: البته که باید مجاز باشد؛ ما ترجمه‌های بسیار خوبی از قرآن مجید به زبان انگلیسی در اختیار داریم و باید خدای مهربان را از این بابت بسیار شاکر بود که با وجود چنین ترجمه‌های خوبی، آدمی می‌تواند به راحتی و با اعتماد، به ترجمه آیات شریفه قرآن آن مترجمان بزرگوار استناد کند و آن ترجمه‌ها را در متون دینی‌ای که در پیش روی خود دارد، جای دهد؛ برای مثال، دو ترجمه در این سال‌ها بسیار مورد استفاده من بوده است و به راستی که خداوند مهربان هر دو مترجم بزرگوار را قرین رحمت الهی کناد.
وی افزود: نخستین ترجمه، متعلق به «عبدالله یوسف علی» است که آدمی، به راستی از نوع گزینش واژگان و جمله‌بندی‌های آن، غرق در لذت و تحسین می‌شود؛ کسی که به خوبی با زبان انگلیسی آشنایی داشته باشد، به خوبی می‌داند منظور من چیست؛ مترجم، از یک زبان فاخر و بسیار ادبی و قرون وسطایی (به معنای ناب و زیبای کلمه) استفاده کرده و از آن ترجمه یک شاهکار ادبی پدید آورده است؛ مترجم بزرگوار دیگر، کسی نیست جز «علیقلی قرائی»؛ ترجمه ایشان به گونه‌ای زیباست که آدمی هرگز فکر نمی‌کند این کار از سوی یک مترجم ایرانی و فارسی‌زبان صورت گرفته باشد.
مهدوی دامغانی ادامه داد: گزینش و انتخاب واژگان و جملات، حکایت از آگاهی و دانش عمیق و کامل آن مترجم از زبان ناب انگلیسی دارد؛ من تمام کارهای اسلامی خود را با یاری گرفتن از این دو ترجمه بسیار عالی انگلیسی به انجام رسانده‌ام؛ خداوند مهربان، پاداش دنیوی و اخروی بسیار پربرکتی به این مترجم گرانقدر و فرهیخته عنایت فرماید.
این بانوی مترجم گفت: با وجود چنین ترجمه‌هایی از قرآن مجید، مترجمان دیگری که با انواع ترجمه‌های آثار اسلامی سر و کار دارند، می‌توانند با نهایت اعتماد و آسودگی خیال و آسایش روح، به این ترجمه‌های قابل اعتماد و صحیح مراجعه کنند و آن هنگام که نیاز به نوشتن آیات شریفه‌ای از قرآن مجید در آثار خود باشند، آن ترجمه‌های شایسته را نیز بگنجانند.
مهدوی دامغانی همچنین درباره لزوم تربیت مترجمان قرآن به زبان انگلیسی گفت: پیش از آن‌که سراغ مترجمان قرآنی برویم، باید نخست به سراغ مترجمانی که صرفاً به ترجمه آثار «ساده» و در این جا روی این کلمه اصرار می‌ورزم: «ساده» مبادرت می‌ورزند، رفت؛ کسانی هستند که هنوز، آن‌طور که باید و شاید، از زبان انگلیسی آگاهی مناسب و درستی ندارند، اما بنا به علاقه قلبی و ارادت و اخلاصی که نسبت به دین و آئین خود دارند، به تلاش می‌افتند که به ترجمه آثار اسلامی مبادرت ورزند.
وی توضیح داد: نخست باید آگاهی و دانش خود را از زبان انگلیسی عمیق‌تر و بهتر کنند تا نیازی به ما مترجمان قدیمی نباشد که به «ویرایش» و «بازنویسی» ترجمه‌های ناقص و پر از اشتباه آنان بپردازیم؛ امسال کار من بیش از آن‌که ترجمه آثار دینی باشد، ویرایش حدود دوازده کتاب مهم اسلامی و شیعی بود؛ عاطفه ما ایرانیان نسبت به هر چیزی که به پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) مربوط است، عمیقًا آشکار و مشخص است؛ طبیعتاً هر مترجمی هم که دستی به قلم دارد، آرزو دارد تا آثاری اسلامی برای آخرت خود ترجمه کند اما این کار نباید به صورت یک کار ساده و یا عاری از وسواس صورت بگیرد! علاقه و عاطفه یک چیز است، ارائه یک اثر درست و پاکیزه و شایسته امر دیگری است.
مهدوی دامغانی ادامه داد: حتی خود من نیز باید پیوسته و در همه حال، حالتی وسواس‌گونه و دقیق نسبت به ترجمه‌هایم داشته باشم؛ امروزه، من حتی ترجمه‌های پنج، شش سال پیش خود را نیز دیگر نمی‌پسندم زیرا در آن دوران، تازه در کار ترجمه آثار اسلامی و شیعی قدم نهاده بودم و از بسیاری واژگان تخصصی که برای برخی از کلمات مخصوص اسلامی به کار برده می‌شد، آگاهی دقیقی نداشتم و صرفاً به همان اصطلاحات مترجمان قدیمی استناد می‌ورزیدم؛ اکنون بسیار دوست می‌دارم که ترجمه‌های قدیمی‌ام را ویرایش و باز هم متنی بهتر از نظر محتوا و معنای اسلامی به خوانندگان ارائه کنم.
این بانوی مترجم یادآور شد: برای همین است که دو کتاب «در آستان رحمت الهی» (به فرانسوی و انگلیسی) را که هر یک بیش از 850 صفحه است و انشاءالله به زودی منتشر خواهد شد و شامل تمام ادعیه، زیارت‌ها، خطبه‌ها و فرمایشات امامان معصوم(ع) است، بیش از ده‌ها بار در طول این پنج سال گذشته خوانده و ویرایش و یا از نو ترجمه کرده‌ام؛ زیرا در کلام امام معصوم(ع) و در آثار اسلامی، به هیچ وجه نمی‌باید و نمی‌شود مرتکب اشتباه شد؛ حال در نظر بگیرید همان مترجمان عزیزی که درباره ترجمه‌های غلطشان با شما سخن گفتم، تا چه اندازه می‌توانند موجب خرابی شوند؛ به جای آن که اسلام را به زیباترین شکل ممکن آشکار و معرفی کنند، نادانسته و بی‌خبر از همه جا، به تخریب آن همت گماشته‌اند.
وی گفت: برای مثال، در یکی از آثاری که به تازگی ویرایش کردم، مترجم از همه جا بی‌خبر، صرفاً با استناد به دائرةالمعارف ناقص خود، کلمه‌ای را در زبان انگلیسی برای امام معصومی برگزیده بود که آن واژه فقط برای خوانندگان موسیقی راک و در هنگام گردهمایی طرفداران آن خواننده در یک فضای باز برای یک کنسرت موسیقی عظیم از سوی آن خواننده استفاده می‌شود(!) یعنی فاجعه‌ای در امر ترجمه آثار دینی؛ مترجم مزبور، این کار را به عمد انجام نداده بود و صرفاً از روی عدم آگاهی از آن زبان، آن کلمه را برگزیده بود تا مقام والای آن امام معصوم را نشان دهد، اما آن واژه در فرهنگ انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها، فقط برای خوانندگان راک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فریده مهدوی دامغانی همچنین درباره ترجمه گروهی قرآن کریم نیز گفت: من قرآنی به زبان فارسی در کنار میزم دارم که آن را بسیار دوست می‌دارم و هر بار که آن را می‌گشایم، نسیم مفرح آن را از لابه لای صفحات آن، به خوبی احساس می‌کنم؛ البته این سلیقه شخصی من است و شاید قرآن‌های دیگر و بهتری وجود داشته باشد، اما من این قرآن را بسیار دوست می‌دارم و یگانه تأسفم این است که قطع کوچک‌تری از آن در بازار کتاب موجود نیست تا بتوانم آن را در سفرهای حرفه‌ای‌ام با خود همراه ببرم؛ این قرآن، ترجمه‌ای گروهی از سوی آقایان «محمدعلی رضایی اصفهانی»، «حسین شیرافکن»، «غلامعلی همایی»، «محسن اسماعیلی» و «محمد امینی» است که مؤسسه فرهنگی ـ تحقیقاتی «دارالذکر» منتشر کرده و به سختی می‌توان آن را در هر کتابفروشی‌ای در تهران یا سایر شهرهای ایران یافت؛ قرآن دیگری که بسیار دوست می‌دارم و نتیجه کار و تلاشی دسته جمعی نیست، متعلق به مرکز پژوهشی «میراث مکتوب» و ترجمه «ابوالفضل رشیدالدین میبدی» است که از زبانی بسیار فاخر، زیبا و ادبی برخوردار است.
این بانوی مترجم در ادامه، در پاسخ به سؤالی مبنی بر مسئولیت مترجم برای انتقال معنا به بهترین حالت (باتوجه به اینکه زبان انگلیسی در کشورهای مختلف به زبان‌های مختلف به کار می‌رود) گفت: مترجم متعهد باید از زبان مقصد اطلاع و آگاهی بسیار خوب و دقیقی داشته باشد و از ریشه کلمات از نظر زبان‌شناسی و نحوه شکل‌گیری و استفاده آن‌ها برای مقصودی که در پیش دارد و برای ترجمه‌ای که در نظر دارد، انجام دهد، به خوبی آگاه و دانا باشد.
وی افزود: اگر قصد دارد متنی ادبی و کلاسیک بیافریند، باید در تمام صفحات ترجمه‌اش، همان سبک و شیوه و همان حال و هوای ادبی و فاخر را نگاه دارد؛ اگر هم دوست دارد ترجمه‌ای امروزی و ساده و روشن ارائه کند، باید دقت داشته باشد از واژگان کلاسیک و قدیمی استفاده نکند، تا مبادا ترجمه‌اش از حالتی یکپارچه بی‌بهره نماند.
مهدوی دامغانی همچنین گفت: اگر بخواهیم ترجمه‌ای فاخر و ادبی تقدیم کنیم، زبان انگلیسی (و حتی فرانسوی، اسپانیایی و ایتالیایی نیز) این قابلیت را دارد که حالتی آهنگین و موسیقایی و زیبا در متن ترجمه پدید بیاورد؛ ترجمه «عبدالله یوسف علی» از این ماهیت زیبا به خوبی برخوردار است و حالتی بسیار موسیقایی و ادبی در بر دارد؛ آدمی گاه می‌اندیشد که مترجم آن اثر، گویی شکسپیرشناسی بسیار زبده و کاردان بوده است که بنا به دلیل آگاهی‌اش از نوشته‌های ادبی و فاخرانه شکسپیر، برای ترجمه قرآن مجید به زیباترین و باشکوه‌ترین شکل ممکن بهره‌ای تام برده است.
